Miażdżyca oraz jej powikłania są główną przyczyną chorobowości i śmiertelności, a także rozwoju choroby wieńcowej. Zmiany miażdżycowe mogą mieć swój początek już w wieku dziecięcym, a u około 50 % młodych osób występują już typowe cechy miażdżycy tętnic wieńcowych.
Do tej pory zidentyfikowano szereg czynników ryzyka, do których należy: palenie tytoniu, nieprawidłowe odżywienie, nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej, nadciśnienie tętnicze cukrzyca oraz hipercholesterolemia. Spośród innych, można wymienić takie czynniki, jak niski poziom wykształcenia, wiek, płeć, czynniki dziedziczne, stres i depresja.

W wielu badaniach epidemiologicznych prowadzonych w Ameryce Północnej i Europie rozpoznano liczne czynniki ryzyka rozwoju i progresji miażdżycy. Mogą one sprzyjać rozwojowi miażdżycy poprzez wpływ na cząsteczki lipoprotein o małej gęstości (LDL) i stan zapalny. Miażdżyca rozwija się głównie poprzez ciągły proces zmian w ścianie tętnic, spowodowany zatrzymywaniem się lipidów w tętnicy przez macierz, taką jak proteoglikany, co z kolei prowadzi do modyfikacji ściany tętnicy i nasila przewlekły stan zapalny w obrębie ściany tętnicy i odgrywa ważną rolę we wszystkich fazach progresji miażdżycy. Proces ten rozpoczyna się od powstania smug tłuszczowych w tętnicy, które ewoluują w blaszki włókniste i przekształcają się w złożone, typowe zmiany miażdżycowe, które podatne są na pęknięcia. Dodatkowo zwężenie, które wynika bezpośrednio z ekspansji miażdżycy do wewnątrz może prowadzić w konsekwencji do niedrożności naczyń, takich jak naczynia wieńcowe. Pełnoobjawowa choroba może być jednak łagodzona poprzez wytworzenie krążenia obocznego. Zmiany ogólnoustrojowe, które stwierdzane są w miażdżycy są bardzo podobne w aorcie, tętnicach wieńcowych oraz szyjnych.

Wysoki poziom cholesterolu 

Hipercholesterolemia jest uważana za jeden z głównych czynników wyzwalających rozwój miażdżycy. Wzrost stężenia cholesterolu w osoczu powoduje zmiany w przepuszczalności oraz strukturze śródbłonka tętnic, co umożliwia migrację lipidów, a zwłaszcza cząsteczek LDL-C do ściany tętnic. Postępująca adhezja krążących monocytów do komórek śródbłonka powoduje ich stopniową migrację do przestrzeni podśródbłonkowej. gdzie nabierają cech makrofagów i przekształcają się w makrofagi piankowate. Cząsteczki LDL utleniają się w przestrzeni podśródbłonkowej, gdzie stają się silnymi chemoatraktantami. Procesy te nasilają akumulację masywnego wewnątrzkomórkowego cholesterolu i wiążą natywne oraz zmodyfikowane lipoproteiny
oraz anionowe fosfolipidy. Efektem końcowym narastających zmian patologicznych w obrębie światła tętnicy są kliniczne następstwa miażdżycy takie jak zwężenie naczyń z objawami (dusznica bolesna) oraz ostre zespoły wieńcowe spowodowane niestabilnością samej blaszki miażdżycowej. Częstym następstwem zmian miażdżycowych jest niedokrwienie mięśnia sercowego, dodatkowo w procesie rozwoju oraz formowania samych blaszek miażdżycowych może dochodzić do ich spontanicznego i gwałtownego pękania. Proces ten najczęściej zachodzi w tętnicach wieńcowych, co może wynikać z niestabilności struktur tam powstających. Skorzystaj z profesjonalnej pomocy dietetyk Lubliniec mgr Michał Strużyk i zadbaj o swoje zdrowie. Zdecydowana większość skrzeplin obecnych w naczyniach wieńcowych powstaje w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej (55-65%), a następnie w wyniku nadżerek (30-35%), rzadziej z powodu zwapniałych guzków (2-7%). Blaszki podatne na pęknięcia zawierają najczęściej duży, miękki oraz bogaty w lipidy martwiczy rdzeń, z cienkim okryciem włóknistym.

Zgodnie wynikami badania Framingham parametry takie jak LDL-C, TG i HDL-C są silnymi i niezależnymi predykatorami choroby miażdżycowej. Wykazano, że obniżony poziom HDL-C jest czynnikiem predykcyjnym przedwczesnej miażdżycy, dlatego jest uwzględniany w większości skal punktowych ryzyka choroby sercowo- naczyniowej [35]. Analogicznie wysokie stężenia HDL-C związane było z działaniem kardioprotekcyjnym. Mechanizm odpowiadający za ochronne działanie HDL-C na arterie jest wciąż przedmiotem nieustannych badań.

Wiadomo, że hipercholesterolemia jest jednym z głównych czynników rozwoju miażdżycy, a dietoterapia nakierowana na obniżenie stężenia LDL-C jest uważana za podstawę prewencji pierwotnej i wtórnej chorób sercowo naczyniowych, a najlepszym sposobem postępowania w miażdżycy są działania prewencyjne oraz leczenie czynników ryzyka takich jak podwyższony poziom lipoprotein niskiej gęstości, czy wysoki poziom trójglicerydów, nadciśnienie tętnicze, czy też cukrzyca. Postępowanie dietetyczne powinno być wielokierunkowe i obejmować stosowanie diety o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych o niskiej zawartości kwasów tłuszczowych typu trans, ograniczeniu spożywania soli do mniej niż 5 gramów dziennie. Dodatkowo dieta powinna być obfita w błonnik pokarmowy, tłuszcze jednonasycone, tłuste ryby, owoce i warzywa. Osoby palące tytoń powinny być zachęcane do rzucenia palenia. Wszyscy chorzy lub osoby z grupy ryzyka powinny dążyć do normalizacji masy ciała, oraz aktywnego trybu życia i wykonywania ćwiczeń fizycznych przez 90-150 minut dziennie.